Mô hình Giáo dục Đa trí tuệ
- Phải chăng một cô bé không thể giải một bài toán thầy giáo đưa ra là một cô bé kém thông minh?
- Ngày nay nhà trường chúng ta đang đào tạo, đánh giá tất cả học sinh theo một cách thức giống nhau có phải là cách ưu việt nhất?
- Liệu sự thông minh của một người có phải chỉ được đo bằng chỉ số IQ mà thôi?
Trước đây, các nhà nghiên cứu tâm lý học đã đưa ra nhận định: Trí thông minh của con người chính là sự phối hợp các năng lực như khả năng quan sát, khả năng của trí nhớ, sức suy nghĩ, óc tưởng tượng … để làm thành một kết cấu hữu hiệu. Trên cơ sở này, đến năm 1983, nhà khoa học Howard Gardner đã khởi xướng thuyết đa trí thông minh.
Theo đó mỗi cá nhân khi sinh ra đã sở hữu đến 8 loại hình thông minh khác nhau. Học thuyết này không chỉ giúp mỗi người tự tin hơn vào khả năng của bản thân mà còn làm thay đổi sâu sắc phương pháp học tập của trẻ em trên toàn thế giới.
Nội dung chính
I. Tiêu chuẩn để một năng lực trở thành một loại trí thông minh
Lý thuyết của Howard có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực giáo dục. Trong môi trường này, học thuyết Trí Thông Minh đa dạng đã mở cửa cho các nghiên cứu sâu hơn và hướng mọi người đến những suy nghĩ đa dạng khi nhắc đến trí thông minh. Nhà khoa học này đã thiết lập được các yêu cầu cần thiết mà mỗi loại trí thông minh phải đạt được để được nhận định là một loại trí thông minh.
Có 4 tiêu chuẩn được đặt ra là:
- Tiêu chuẩn 1: Mỗi loại trí thông minh có khả năng được biểu tượng hoá.
- Tiêu chuẩn 2: Mỗi loại trí thông minh đều có một lịch sử phát triển riêng.
- Tiêu chuẩn 3: Mỗi loại trí thông minh đều sẽ tổn thương khi có các tác động đến những vùng đặc trưng riêng biệt của nó trong não bộ con người.
- Tiêu chuẩn 4: Mỗi loại trí thông minh có những nền tảng giá trị văn hoá riêng của nó.
II. Có những loại trí thông minh nào?
Tại thời điểm nghiên cứu, nhà khoa học Gardner đã chỉ ra rằng, trí thông minh của con người được chia thành 8 loại hình thông minh là:
- Thông minh ngôn ngữ
- Thông minh logic – toán học
- Thông minh thể chất
- Thông minh về không gian
- Thông minh về giao tiếp xã hội
- Thông minh nội tâm
- Thông minh âm nhạc
- Thông minh về tự nhiên
Mỗi loại hình trí thông minh có một biểu hiện riêng
III. Đặc điểm của từng loại trí thông minh
- Trí thông minh logic – Toán học
Đây là vùng não đảm nhận nhiêm vụ với những con số phép tính mang tính trừu tượng, quy nạp, lập luận, logic,… Những người sở hữu loại hình trí thông minh này thường xuất sắc ở trong những môn học mang tính tư duy cao như: toán học, cờ vua, các môn liên quan tới máy tính. Bên cạnh đó, đây còn là vùng nhận dạng mẫu tư duy khoa học và khả năng để thực hiện các phép tính phức tạp.
Đặc điểm:
- Thích chơi các trò chơi liên quan đến các con số, trò chơi ghép hình, giải quyết vấn đề, làm các thử nghiệm/thí nghiệm.
- Có kỹ năng lập luận tốt và biết đặt các câu hỏi có tính logic.
- Thích các trật tự và những chỉ dẫn tuần tự từng bước.
2. Trí thông minh ngôn ngữ, lời nói
Thể hiện cụ thể ở lời nói và ngôn ngữ. Nhóm những cá nhân sở hữu loại hình thông minh này thường nổi bật ở khả năng nói, viết, kể chuyện, và ghi nhớ các sự kiện… Họ có xu hướng học tốt nhất bằng cách đọc, ghi chú, lắng nghe và qua thảo luận. Đặc biệt, những người này còn có khả năng sử dụng ngôn ngữ để giải thích, giảng dạy và thuyết phục người khác.
Đặc điểm:
- Nhạy cảm với ngữ nghĩa, nhịp điệu, âm thanh của các từ.
- Bé thích thú với việc kể chuyện và viết lách.
- Thích đọc, thơ ca, truyện cười và thích thú khi chơi với các trò đố chữ, giải đáp các câu đố, …
3. Trí thông minh thị giác, hình ảnh
Những người có trí thông minh không gian nổi bật thường rất giỏi trong việc hình dung. Họ sở hữu một trí nhớ thị giác rất tốt và thường có khuynh hướng thiên về nghệ thuật. Bên cạnh đó, họ còn có cảm giác rất tốt về phương hướng, có sự phối hợp tay và mắt rất tốt.
Đặc điểm:
– Thích tạo ra các hoa văn, hình vẽ và cần có sự kích thích về thị giác.
– Bé hay mơ mộng.
– Có năng khiếu về nghệ thuật.
4. Trí thông minh vận động
Đây là vùng chuyên biệt dành cho những chuyển động của cơ thể. Những người sở hữu trí thông minh này thường học tốt nhất khi thể chất làm một cái gì đó. Nhóm người có trí thông minh vận động cơ thể, họ thực hiện được các kỹ năng cần đến sự khéo léo, độ dẻo dai. Nghề nghiệp phù hợp bao gồm: vận động viên, vũ công, diễn viên, diễn viên hài, nhà xây dựng, và thợ thủ công… Người thông minh vận động thường rất khéo léo, dẻo dai
Đặc điểm:
– Bé khỏe mạnh và năng động.
– Thích đóng kịch, khiêu vũ, thể hiện bản thân với những hành động và chuyển động của cơ thể (hip hop, …).
– Học tập thông qua các chuyển động của cơ thể và thông qua việc chạm vào và cảm giác về sự vật.
– Sử dụng các chuyển động, cử chỉ, điệu bộ và các biểu hiện cơ thể để học hỏi và giải quyết vấn đề.
5. Trí thông minh tương tác, giao tiếp
Hầu hết những người có trí thông minh này đều là những người hướng ngoại và luôn nhạy cảm với những tâm trạng, cảm xúc và họ có khả năng hợp tác, làm việc với người khác rất tốt. Những người này có khả năng giao tiếp tốt và dễ dàng đồng cảm với người khác.
Đặc điểm:
– Trẻ là người thích giao tiếp xã hội.
– Có thể “đọc” được các cảm xúc và cách cư xử của người khác.
– Là nhà lãnh đạo xuất sắc và thích tham gia đội nhóm.
– Có thể giúp đỡ bạn cùng tuổi và làm việc hợp tác với những người khác.
6. Trí thông minh nội tâm
Những người có trí thông minh này đều là những người hướng nội và thích làm mọi thứ một mình. Những người sở hữu trí thông minh này luôn có ý thức tự giác cao và có khả năng hiểu được cảm xúc, mục tiêu của bản thân.
Đặc điểm:
– Thích làm việc độc lập
– Biết tự động viên, khuyến khích bản thân và thích các hoạt động một mình.
– Thường tách ra và không đi theo xu hướng của đám đông.
– Có khả năng hiểu cảm xúc, động lực và tâm trạng của mình.
7. Trí thông minh thiên nhiên
Loại hình này bao gồm việc quan sát sâu sắc về môi trường tự nhiên xung quanh và có khả năng để phân loại những thứ khác nhau tốt. Người có trí thông minh thiên nhiên thường có kỹ năng sắc bén về cảm giác, âm thanh, mùi, vị và xúc giác.
Đặc điểm:
– Thích quan sát
– Tò mò về mọi thứ xung quanh
– Thích ứng nhanh chóng và dễ dàng với môi trường mới
8. Trí thông minh âm nhạc
Những người này thường rất nhạy với âm thanh, nhịp điệu, và âm vực. Họ có khả năng vượt trội với âm nhạc, trình độ thẩm âm tốt và có thể tự sáng tác, ca hát.
Đặc điểm:
– Thích chơi các nhạc cụ, thích hát hò, gõ trống
– Thích các âm thanh như giọng nói, âm thanh tự nhiên, âm thanh từ nhạc cụ.
– Học dễ dàng hơn nếu có bật nhạc hoặc có các vật gì đó gõ nhịp.
Xem thêm:
